Kiedy powinniśmy wnosić o orzeczenie separacji, a kiedy o rozwiązanie związku małżeńskiego poprzez rozwód? W swojej praktyce dość często zdaję sobie sprawę z tego, jak mało mówi się o tym, jakie skutki niosą ze sobą te dwie możliwości. Zacznijmy od tego, że separacja i rozwód to dwie instytucje polskiego prawa rodzinnego na wypadek kryzysu w małżeństwie. Zasadnicza różnica między nimi polega jednak na tym, że skutkiem rozwodu jest zakończenie małżeństwa dwojga osób. Natomiast w przypadku separacji, pod względem formalnym małżeństwo nadal trwa, lecz prawa i obowiązki małżonków ulegają istotnym zmianom. W dzisiejszym artykule zajmę się przedstawieniem różnic, a także cech wspólnych obu tych instytucji przewidzianych w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Zapraszam do lektury niniejszego artykułu.
Separacja a rozwód
Małżonkowie przechodząc kryzys, zastanawiają się, czy chcą się rozwieść, czy jeszcze zaczekać i powalczyć o rodzinę, którą stworzyli. Zdarza się również, że nie chcą się oni rozwieść z innych powodów. Chociażby ze względów religijnych. Chcąc jednak uregulować prawnie swoją aktualną sytuację, zmobilizowani są do podjęcia odpowiednich kroków w ich sprawie. Na co najlepiej się wówczas zdecydować? Moja praktyka pokazuje, że najlepszym rozwiązaniem może być skorzystanie przez małżonków z instytucji separacji. Na rozwód i jego nieodwracalne skutki zawsze może nadejść pora później.
Rozkład pożycia małżeńskiego
Omawiając różnice pomiędzy separacją a rozwodem, trzeba wskazać na kwestię rozkładu pożycia małżeńskiego.
Przesłanką ku temu, by sąd mógł wydać orzeczenie o rozwodzie, jest wystąpienie właśnie tzw. zupełnego i trwałego rozkładu pożycia pomiędzy małżonkami. Oznacza to, że pomiędzy nimi doszło do rozpadu wszelkich więzi. Nie łączy ich zatem ani emocjonalna, ani fizyczna, ani gospodarcza więź. Jeśli chodzi natomiast o charakter trwałości rozkładu pożycia, który jest konieczny do orzeczenia rozwodu – chodzi o sytuację, w której żadna ze stron nie widzi już realnej możliwości na odbudowę związku. Nie ma więc już żadnych szans na ratowanie ich wspólnego małżeństwa.
W przypadku orzeczenia separacji wystarczy, że rozkład ten będzie zupełny. Jest to zatem kolejna różnica pomiędzy separacją a rozwodem. Ta pierwsza z nich nie musi mieć charakteru trwałego. Tak jak wspominałam wcześniej, instytucja ta daje możliwość „powrotu do stanu poprzedniego”, bo rozkład pożycia nie jest definitywny.
Separacja a rozwód – podstawowe różnice
Podczas separacji strony nie mogą zawierać nowego związku małżeńskiego. W dalszym ciągu pozostają one bowiem w związku małżeńskim i na zgodny wniosek mogą wrócić do wspólnego pożycia. Jest to zatem równoznaczne z tym, że małżonek pozostający w separacji nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego, jak również przyjmuje się, że jest zobowiązany do zachowania wierności.
Z kolei rozwód jest decyzją nieodwracalną w tym sensie, że nie można przywrócić stanu poprzedniego. Można oczywiście zawrzeć kolejny związek małżeński z tą samą osobą, ale tylko w ten sposób można powrócić do małżeństwa.
W przypadku separacji, jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie obowiązani są do wzajemnej pomocy, natomiast po rozwodzie takiego obowiązku nie ma. Oczywiście istnieje, zarówno po rozwodzie, jaki i po separacji, możliwość zasądzenia alimentów. Jednak nie jest to taki sam obowiązek, jak obowiązek wzajemnej pomocy. Obowiązek wzajemnej pomocy dotyczy zarówno sfery materialnej, jak i sfery niematerialnej, polegającej na duchowym i psychicznym wsparciu, okazywania zainteresowania np. podczas choroby.
W przypadku rozwodu, w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia, małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa. Natomiast po uprawomocnieniu się orzeczenia separacji, małżonkowie nie mogą powrócić do swojego poprzedniego nazwiska.
W pozostałym zakresie skutki separacji są tożsame ze skutkami rozwodu. Wśród najistotniejszych z nich wymienić należy m.in. ustanie wspólności majątkowej oraz brak możliwości dziedziczenia po małżonku, pozostając w separacji. Podobnie jak w wyroku rozwodowym, sąd orzekając o separacji, ureguluje również kwestię sprawowania władzy rodzicielskiej, jeśli posiadacie wspólne małoletnie dzieci, kontaktów z nimi, a także alimentów na ich rzecz.
