Jak już pewnie wiecie (chociażby z mojego bloga :)), w polskim prawie podstawowym ustrojem majątkowym pomiędzy małżonkami jest ustrój wspólności ustawowej. Jeśli małżonkowie chcą inaczej uregulować swoje stosunki majątkowe (np. ustanawiając pomiędzy sobą tytułową rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków), muszą zawrzeć umowę majątkową małżeńską – zwaną potocznie intercyzą.
Małżonkowie poprzez tę umowę mogą:
- rozszerzyć wspólność ustawową (na pewne elementy majątku osobistego);
- ograniczyć wspólność ustawową (umówić się, że pewne składniki majątku wspólnego będą zasilać majątek osobisty);
- ustanowić rozdzielność majątkową;
- ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Przeczytaj także: Fakty i mity na temat intercyzy
W poniższym artykule wyjaśnię Ci podstawowe pojęcia dotyczące tego tematu. W szczególności odpowiem, czym jest:
- rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
- dorobek z punktu widzenia prawa? oraz
- czym różni się rozdzielność majątkowa „zwykła” od rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków?
Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków – w czasie trwania małżeństwa – nie różni się niczym od „zwykłej” rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później oraz samodzielnie zarządza swoim majątkiem. Różnice ujawniają się dopiero z chwilą ustania rozdzielności majątkowej, a więc z reguły z chwilą ustania małżeństwa. Powstaje wtedy obowiązek wyrównania dorobków między małżonkami (bądź między jednym z nich, a spadkobiercami drugiego).
Czym jest dorobek ?
Dorobkiem każdego z małżonków jest wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej.
Jeżeli umowa majątkowa nie stanowi inaczej, przy obliczaniu dorobków, oprócz przedmiotów nabytych przed zawarciem tej umowy, pomija się:
- przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
- przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
- wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
- prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy.
Do dorobku dolicza się natomiast wartość darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków (np. dzieci) oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób, a także usługi świadczone osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka oraz nakłady i wydatki na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.
Reasumując, aby ustalić, czy istnieje dorobek, należy zestawić dwie wartości:
- wartość majątku z dnia ustanowienia ustroju rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków oraz
- wartość majątku w dniu ustania tego ustroju.
Co ważne, dorobek oblicza się według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia.
Czym różni się rozdzielność majątkowa „zwykła” od rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków?
„Zwykła” rozdzielność majątkowa wiąże się z całkowitą utratą udziałów w majątku współmałżonka po rozwiązaniu małżeństwa. Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków zapewnia ochronę mniej zamożnemu małżonkowi, który z różnych przyczyn nie pomnożył swojego majątku w czasie trwania małżeństwa. W jednym i drugim przypadku mamy do czynienia ze spisywaną przed notariuszem umową (rzadziej rozdzielność majątkową ustanawia sąd), na podstawie której każdy z małżonków może swobodnie dysponować swoim majątkiem na etapie trwania związku małżeńskiego. Oznacza to, że np. zaciągnięte przez jednego z małżonków długi nie będą obciążały drugiej „połówki”.
Podsumowanie
Podsumowując, po ustaniu małżeństwa małżonek, którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka, może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie danego prawa. Jeżeli istnieje spór między stronami w powyższym zakresie, sprawę może rozstrzygnąć sąd.
Przeczytaj także: Na czym polega rozdzielność majątkowa?
