Na wstępie wyjaśnię, czym tak naprawdę jest rodzinny kapitał opiekuńczy, który w skrócie określa się także jako RKO.
Jest to]świadczenie, które uregulowano w ustawie z dnia 17 listopada 2021 roku o rodzinnym kapitale opiekuńczym. Zgodnie z art. 4 ust. 2 tejże ustawy celem kapitału jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych.
W jakiej wysokości przysługuje rodzinny kapitał opiekuńczy?
RKO przysługuje w wysokości 500 zł albo 1000 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie. Jeden z rodziców wskazuje we wniosku o ustalenie prawa do kapitału miesięczną wysokość, w jakiej ma być wypłacany kapitał. Co ważne, wyłącznie raz w okresie otrzymywania kapitału można wnioskować o zmianę wysokości kapitału, a łączna wysokość wypłaconego kapitału nie może być wyższa niż 12 000 zł na dziecko.
Kiedy możesz złożyć wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy?
Wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy można składać od dnia wejścia w życie ww. ustawy, tj. od 1 stycznia 2022 r. Wnioski można składać od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko kończy 9 miesięcy do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 13 miesięcy. Wniosek złożony w tym okresie daje możliwość uzyskania świadczenia od 12. miesiąca życia dziecka. Natomiast wniosek złożony po miesiącu, w którym dziecko ukończy 13. miesiąc życia sprawia, że świadczenie będzie pomniejszone o 500 zł za każdy miniony miesiąc, licząc od ukończenia przez dziecko 12. miesiąca.
Kto może otrzymać świadczenia przysługujące w ramach RKO?
O rodzinny kapitał opiekuńczy mogą ubiegać się obywatele polscy oraz cudzoziemcy spełniający warunki ustawowe (art. 2 pkt 2 i ust. 2 ustawy o RKO). Od połowy kwietnia 2022 roku wniosek o świadczenie mogą składać osoby z Ukrainy.
Rodzinny kapitał opiekuńczy dla obywateli Ukrainy uciekających przed wojną
Dla obywateli Ukrainy, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi, udostępniony został specjalny wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy w języku ukraińskim (RKO-U). Prawidłowe złożenie wniosku RKO-U na PUE ZUS pozwoli na automatyczną jego obsługę i skróci czas przyznania świadczenia przez ZUS.
W myśl postanowień art. 4 ust. 1 ustawy świadczenie przysługuje matce albo ojcu, przez których rozumie się także osobę, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia, na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, jeżeli dziecko to wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki lub ojca.
Co ważne, o świadczenie z RKO może ubiegać się każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców – rodzice w związku małżeńskim, rodzice pozostający w nieformalnych związkach, a także osoby samotnie wychowujące dzieci.
Nadto świadczenie to nie jest uzależnione od dochodu rodziny, jak również zwolnione jest ono z podatku od osób fizycznych.
Do złożenia wniosku (RKO-U) niezbędny jest:
- polski numer identyfikacyjny PESEL rodzica i dziecka, na które wnioskuje o świadczenie,
- adres e-mail,
- polski numer telefonu, a także
- numer rachunku bankowego w Polsce.
Wniosek RKO-U można złożyć wyłącznie elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Jak wygląda decyzja o przyznaniu rodzinnego kapitału opiekuńczego?
Decyzję o przyznaniu świadczenia rodzice otrzymują na profilu PUE ZUS. Od decyzji można odwołać się w ciągu 14 dni od doręczenia decyzji. Od decyzji Prezesa ZUS przysługuje również skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji. Ustalenie prawa do RKO następuje w terminie 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami. Wypłata przysługującego kapitału następuje nie wcześniej niż w miesiącu, od którego przysługuje prawo do RKO. ZUS wypłaca RKO w formie bezgotówkowej na wskazany przez wnioskodawcę we wniosku numer rachunku bankowego.
Rodzinny kapitał opiekuńczy – kiedy i komu przysługuje? Podsumowanie
Rodzinny kapitał opiekuńczy to stosunkowo nowe świadczenie dla rodziców dzieci w wieku od ukończenia 12. do 35. miesiąca życia. W konsekwencji jest to w sumie 12 tys. zł na drugie i każde kolejne dziecko. Wniosek o świadczenie z RKO należy złożyć wyłącznie w postaci elektronicznej. Natomiast przyjmowaniem i rozpatrywaniem wniosków oraz wypłatą świadczenia zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
