Czy nagranie małżonka może stanowić dowód w sprawie o rozwód?

Coraz więcej Klientów pyta mnie o to, czy nagranie małżonka może stanowić dowód w sprawie o rozwód. Czy sąd może dopuścić jako dowód nagranie rozmowy z małżonkiem, jeżeli nie został on poinformowany o tym, że jest nagrywany? Myślę, że kwestia ta, choć kontrowersyjna, wymaga szerszego wyjaśnienia. Jeśli chcesz poznać odpowiedź na powyższe pytania, czytaj dalej.

Czy nagranie małżonka może stanowić dowód w sprawie o rozwód? Co na ten temat mówią przepisy?

Nie ulega wątpliwości, że nagrywanie bez zgody osoby nagrywanej narusza jej prawo do prywatności. Uzasadnia to również roszczenie o ochronę dóbr osobistych i żądanie m. in. zadośćuczynienia pieniężnego. Ponadto, w konkretnym przypadku, nagrywanie może stanowić czyn zabroniony.

Jednakże Kodeks postępowania cywilnego (dalej: KPC) nie wyłącza dopuszczalności powoływania dowodu z nagrań pozyskanych nawet bez wiedzy i woli osoby nagrywanej. Zgodnie bowiem z treścią art. 227 KPC, przedmiotem dowodu mogą być wszelkie fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Stanowisko Sądu Najwyższego – czy nagranie małżonka może stanowić dowód w sprawie o rozwód?

Ponadto Sąd Najwyższy w jednym ze swoich orzeczeń wskazał, że nagranie może być uznane jako dowód w sprawie. Szczególnie dotyczy to sytuacji, w której osoba nagrywająca sama brała udział w rozmowie. W takiej sytuacji – jak uznał Sąd Najwyższy – nie dochodzi do naruszenia żadnego z dóbr osobistych, w szczególności tajemnicy korespondencji.

Należy wskazać, iż dowód nielegalny to taki, który:

  • pozostaje w dyspozycji strony na skutek działania jej lub innej osoby,
  • narusza przepisy prawa materialnego, prawa postępowania cywilnego bądź zasady współżycia społecznego.

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 25 kwietnia 2003 r. w sprawie o sygn. akt IV CKN 94/01 podjął zagadnienie dopuszczalności przedstawiania przez stronę postępowania materiału dowodowego uzyskanego w sposób bezprawny.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego w procesie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, w zakresie wykazania winy rozkładu pożycia małżeńskiego, może służyć także nagranie magnetofonowe rozmów prowadzonych przez strony. Nawet, jeżeli tych nagrań dokonywano bez wiedzy jednej z nich.

W stanie faktycznym rozpatrywanej przez Sąd Najwyższy sprawy powód wykorzystał w procesie o rozwód nagrane w tajemnicy przed pozwaną prowadzone z nią rozmowy telefoniczne. Na podstawie takiego – dopuszczonego w sprawie – dowodu zarówno sąd I, jak i II instancji ustalił, iż do rozkładu pożycia małżeńskiego doszło z winy obojga małżonków. Wykorzystując nagrane na taśmę rozmowy telefoniczne, sądy ustaliły fakt nadużywania przez pozwaną alkoholu oraz wulgarnego odnoszenia się do współmałżonka.

Przeczytaj także: Rozwiązanie małżeństwa poprzez rozwód z orzeczeniem o winie czy bez? 

Jak Sąd Najwyższy uzasadniał swoje stanowisko?

Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku odniósł się do zarzutu skarżącej, iż sądy dopuściły się naruszenia art. 231 i 233 Kodeksu postępowania cywilnego poprzez dopuszczenie dowodu uzyskanego w sposób bezprawny. A mówiąc konkretniej – bez wiedzy i wyrażonej zgody osoby rejestrowanej na taśmie – przyzwoliły na wykorzystywanie w postępowaniu w sprawie o rozwód tak uzyskanych dowodów. Powyższy, dyskusyjny pogląd Sądu Najwyższego należy poddać negatywnej ocenie. Nie odmówił on przyznania mocy dowodom zebranym przez strony w sposób nielegalny. W niniejszej sprawie były to kasety z potajemnie nagranymi rozmowami telefonicznymi. Na podstawie tego stanowiska do grona takich dowodów można również zaliczyć inne, jak na przykład:

  • wykonane z ukrycia zdjęcia,
  • wykradzione z mieszkania dokumenty.

Przedstawione stanowisko Sądu Najwyższego w sposób precedensowy, a zarazem niebezpieczny, otwiera drogę do licznych nadużyć i działania sądów jako organów swoiście „legalizujących” bezprawne postępowanie stron.

Moja ocena

W mojej ocenie (i zapewne nie tylko mojej) fakt przyznania się do zdrady małżeńskiej czy też niewątpliwie nagannego wyrażania się o małżonku jest z pewnością ważny dla rozstrzygnięcia winy rozkładu pożycia małżeńskiego w procesie o rozwód. A zatem jest faktem mającym dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Poza tym coraz częściej zdarza się, że małżonek w naszej obecności, czy nawet w obecności wspólnych małoletnich dzieci, zachowuje się agresywnie. Co więcej, nawet używa przemocy fizycznej. Ogólnie rzecz ujmując, pokazuje swoje prawdziwe oblicze, podczas gdy w obecności innych osób sprawia wrażenie osoby spokojnej, o nieskazitelnym charakterze. Mimo negatywnej oceny wyroku spowodowanej „legalizacją” przez niego bezprawnego postępowania stron, uważam, że w takich przypadkach, jak opisany powyżej, jedynym sposobem na udowodnienie naszych twierdzeń wydaje się być nagranie małżonka podczas sytuacji wskazujących bezpośrednio na jego zawinienie.

Jak wykorzystać nagranie w sprawie rozwodowej?

Z mojego doświadczenia wynika, że do pisma procesowego stanowiącego pozew o rozwód lub odpowiedź na pozew należy dołączyć nagranie rozmowy zamieszczone na płycie CD lub pamięci USB. Ponadto powinno się wykonać z niego stenogram, czyli zapis rozmowy prowadzonej pomiędzy małżonkami w wersji pisanej.

Jaka kara grozi za nagrywanie rozmowy bez wiedzy i zgody małżonka?

Zgodnie z treścią art. 267 § 3 Kodeksu karnego przestępstwo nielegalnego pozyskania informacji zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Ustawowy wymiar kary pozwala jednak na odstąpienie od wymierzenia kary lub warunkowe umorzenie postępowania. Ściganie tego czynu następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Podkreślić należy, że nawet, jeśli czyn pozyskania informacji za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk nie będzie rodził odpowiedzialności karnej i będzie mógł być wykorzystany jako dowód w postępowaniu cywilnym – na przykład w sprawie o rozwód – o tyle czyn ten może stanowić naruszenie dóbr osobistych (prawa do prywatności, naruszenie tajemnicy korespondencji). W związku z tym osoba, której dobro osobiste zostało naruszone, może domagać się:

  • zadośćuczynienia pieniężnego lub
  • zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Czy nagranie małżonka może stanowić dowód w sprawie o rozwód? Podsumowanie 

Reasumując, ocena przez sąd nagrania jako dowodu w sprawie każdorazowo będzie indywidualna, uzależniona od wielu czynników. Sąd z pewnością będzie miał na uwadze, że jeden z rozmówców jest w pozycji uprzywilejowanej. Wiedział on bowiem o utrwalaniu jej przebiegu. Stąd będzie brał on pod uwagę, czy rozmowa nie jest manipulowana. Niemniej jednak z pewnością będzie to cenny dowód. Na przykład wówczas, gdy w sprawie brakuje innych obiektywnych źródeł, z których sąd mógłby zaczerpnąć informacji. Stanowią one bowiem podstawę do wydania rozstrzygnięcia w sprawie.

Udostępnij

Adwokat Katarzyna Helszer

Adwokat Katarzyna Helszer

Potrzebujesz porady prawnej? Skontaktuj się ze mną: +48 509 646 942

O mnie

Nazywam się Katarzyna Helszer i jestem adwokatem. Zajmuję się prawem „życiowym” – rodzinnym, cywilnym, karnym. Ze szczególnym naciskiem na „rodzinnym”.

Zapisz się na newsletter i otrzymuj wartościową wiedzę prawną!